Monday, 31 December 2012

Plants Present In The Ancient Malay Garden According To Old Manuscripts And Their Effects On The Formation Of Malay Garden Design Model In Malaysia


The 9th Regional Symposium of The Malay Archipelago 2012 
(SIMPOSIUM NUSANTARA 9 2012)
11-12 December 2012, Perak, MALAYSIA

ISBN: 978-967-5741-13-5

PAPER CODE : AR223

PLANTS PRESENT IN THE ANCIENT MALAY GARDEN ACCORDING TO OLD MANUSCRIPTS AND THEIR EFFECTS ON THE FORMATION OF MALAY GARDEN DESIGN MODEL IN MALAYSIA


Ahmad Zamil Bin Zakaria, Ismail Hafiz Bin Salleh, Mohd. Sabrizaa Abd Rashid
 Faculty of Architecture, Planning and Surveying, Universiti Teknologi MARA (Perak), Malaysia
Taman Alam Melayu Nusantara (T.A.M.A.N), Universiti Teknologi MARA (Perak),Malaysia
zamil227@perak.uitm.edu.my
















Friday, 28 December 2012

Landscape Furniture Present In The Ancient Malay Garden According To Old Manuscripts And Their Effects On The Formation Of Malay Garden Design Concept Model In Malaysia



PSU – USM International Conference on Art and Sciences
“Transforming Research for Sustainable Community”
2 – 4 December 2012


ISBN: 978-967-5741-13-5

Landscape Furniture Present In The Ancient Malay Garden According To Old Manuscripts And Their Effects On The Formation Of Malay Garden Design Concept Model In Malaysia


Ahmad Zamil Bin Zakaria
Department of Landscape Architecture, Faculty of Architecture, Planning and Surveying,
Universiti Teknologi MARA (Perak)

Ismail Hafiz Bin Salleh
Taman Alam Melayu Nusantara (T.A.M.A.N), Faculty of Architecture, Planning and Surveying,
Universiti Teknologi MARA (Perak)

Mohd. Sabrizaa Abd Rashid
Department of Interior Design, Faculty of Architecture, Planning and Surveying,
Universiti Teknologi MARA (Perak)











Fallen Tree Problems in the Field of Landscape Architecture in Malaysia


1st International Conference on Innovation and Technology for Sustainable Built Environment 2012 (ICITSBE 2012)
16-17April 2012, Perak, MALAYSIA

ISBN: 978-967-5741-06-7 

PAPER CODE: DA 12

FALLEN TREE PROBLEMS IN THE FIELD OF LANDSCAPE ARCHITECTURE IN MALAYSIA

Ahmad Zamil Bin Zakaria
Faculty of Architecture, Planning and Surveying, Universiti Teknologi MARA (Perak), Malaysia
zamil227@perak.uitm.edu.my


Abstract

A study of fallen trees and their impact on the field of landscape architecture is carried out based on media reports in Malaysia. This incident is very worrying fallen tree population in this country, whether located in urban areas or rural areas. The public now want the best solution to reduce the threat of fallen trees that may occur unexpectedly. The situation experienced by Malaysians today is likely due to the lack of concern in the choice of appropriate plant species and a lack of maintenance knowledge. Threats of fallen tree also happen if the correct method is not practiced and not in accordance with planting guidelines that have been provided. Many of us are involved in the maintenance of landscape areas such as urban forests, recreation, maintenance of roads and private residences. All these require of expert advice and professional opinion to identify the needs in managing trees, which if neglected appear to be dangerous to the public. Today, the issue of safe tree planting should be practiced in order to prevent incidents of fallen trees in future. A complete and proper documentation must be implemented so that it there will be accurate and reliable reference to address the issues of this predicament.

Keywords:  Fallen Tree; Landscape Architecture; Safe Tree Planting; Selection Factors

1. Introduction

Nowadays, disasters fallen trees in Malaysia is worrying people, especially city dwellers. It is caused by factors that may not be identifiable, which covers natural disasters and physical and ecological processes of the tree surroundings. The most basic thing in interpreting how a large tree is collapsed, trees planted do not have tap roots, stems or branches of the tree was attacked by the termites and the factors of soil erosion due to heavy rains and storms. More than 20 cases have been reported to local authorities in respect of fallen trees. The effect are the death of residents and road users as well as causing traffic jam to remove a fallen tree in the middle of the road. Landscape architects must play an important role in the selection of suitable trees and safe, not only for the short term, but selected trees in the landscape design is also necessary for long-term use. Planting trees along the way is also seen very well, even then the trees must be in good maintenance and if it is not maintained, adverse incident will occur. Therefore, the responsibility of a landscape architect at the time is now so heavy, because its work is not just the greening of the earth, but the safety of everyone who is close to the tree planting areas. Contributing factors to the occurrence of fallen trees is due to the failure of local authorities to enforce the tree preservation order, as enacted in Act 172 - Town and Country Planning Act 1976. In this case the maintenance factor of each tree and, also work to detect the tree problem is not done by the party responsible. When we point fingers at each other related to each profession will result in dumping cases like this in the future. In this study the reader will be brought more to these issues, planted trees at the edge of the road, because currently most of the cases reported in the media are related to the occurrence of a large fallen tree across the road.

2. Definition

The Definition of Trees

1.    Referring to The American Heritage - Dictionary of the English Language, Fourth Edition (2000) tree is a perennial woody plant having a main trunk and usually a distinct crown.


2.   Encyclopedia Britannica (2012), tree is a woody plant that regularly renews its growth (perennial). Most plants classified as trees have a single self-supporting trunk containing woody tissues, and in most species the trunk produces secondary limbs, called branches.

The Definition Of Fallen / Fall / Collapse

1. Referring to The American Heritage - Dictionary of the English Language, Fourth Edition (2000) fall can be describe as to drop or come down freely under the influence of gravity.
2. Fallen is having dropped or come down from a higher place, from an upright position, or from a higher level, degree, amount, quality, value, number, etc.(Dictionary.com, 2012).

Definition Of Landscape

According to the National Landscape Department (2008), the definition of landscape in general is, a view of the Earth's surface resulting from natural conditions, or the result of construction. However, the definition of landscape architecture is slightly different from that, where landscape architecture is a blend between science and art in the production of a creative design through two main components of soft landscaping (softscape) and the hard landscape (hardscape).

Definition Of Landscape Design

According to Motloch, J.L. (1991), landscape design is the conscious process of managing, planning and physically changing the landscape. It involves the physical management of the landscape and the design of places.

Definition Of Landscape Architecture

Landscape architecture is a profession whose primary societal role is the synergism of art and science for the management, planning and design of the entire physical and cultural landscape, including its vestal wilderness and its growing urbaneness (Motlocth, 1991). According to Arno Sighart Schmid – Leonberg (2000) in The International Federation of Landscape Architects (IFLA) website; today, on the threshold of a new Millennium, humankind stands at a decisive point on its way into the future, with grave challenges and risks relating to our natural environment and its carrying capacity. Our profession of landscape architecture is called upon to contribute towards safeguarding the viability of the natural environment and towards developing and maintaining a humane built environment in cities, towns and villages.

Meaning Of Falling Tree By Researcher

The problem of fallen trees, according to the meaning of the researcher is, trees that have problems remain to be the place of origin. This problem occurs because of the age of the trees, the way of maintenance, environmental quality and selection of appropriate planting to an area. With the problems faced by the tree, this has led to it can not last long, due to local weather and climate factors. Among the incidents of fallen trees ever recorded was such as, a tree falling due to storms and floods, landslides, large branch fell on public transport, as well as a large branch fell on the main road. Trees can be dying due to disease, insect infestation, drought, the roots are exposed, and the failure to stem the effects of weather or a combination of strong winds contributing factors acting in concert. Some trees die and then fall after the stems or branches decompose, and some trees suffered skin cracking due to the availability of weak adhesion on the stem and branches, although the trees appeared to be very lush. This is because the structure can no longer meet the existing burden or no wind resistance and because of the weak structure in the tree.

3. Why There Are Many Cases of Falling Tree Incident In Malaysia?

Contributing factors to the occurrence of this incident fallen trees are as follows:

1.    Large trees in the street in particular, it should be noted that much because, if it broke and fell across the road will cause accidents.

2.    Current weather conditions are often accompanied by rain and wind is also very dangerous.

3.    Tree branches that hang on the tree in the side streets and lush tree branches and covered the signboard  also is the cause of undesirable accidents.

4.    Lack of maintenance activities such as pruning or cutting down dead trees, or trees that may bring a risk to the public.

5.   There is a dead tree in any place anywhere, even in the area of maintenance of local authorities. Dead trees is a feature that clearly shows that, the tree has failed or has lost its function. Such trees can be categorized as a tree with the highest risk and may at any time, fall or collapsed without encouragement from outside.

6.   Currently, our country still lacks skilled manpower in the tree pruning work. The method of pruning or topping, for example, performed by unskilled workers on the tree will only damage the original structure of the tree.

7.   Lack of coordination of work between the Forest Department and Local Authorities on the trees planted
along roads throughout Malaysia. This has caused expertise in the government department is not utilized as best as possible.

8.  Lack of budget to maintain the trees after planting has become one of the reasons why at present there are many trees that are not healthy, whether in urban or rural areas. Thus a comprehensive study on the maintenance of the trees after planting, it is necessary to help provide tree management budget more transparent, based on actual information gathering.

4. Do All Trees Have Legal Protection?

Referring to the 172 - Local authorities are not encouraged to make a preservation order on the trees of the following types:

1. Commercial crops
2. Fruit trees
3. Trees which are dying or dead; and may prevent or interfere with the installation, maintenance or other work related to the utility or a source that can threaten life and property.
4. The importance of preserving trees is to make a significant contribution to the quality of the environment and the additional elements that can beautify the environment.

Subsection 35A (3) of Act 172, allows one to cut down trees that are subject to a tree preservation order:

1. For trees which are dying or dead
2. To prevent the danger that is about to occur
3. If it is to comply with any written law

5. Factors That Influence The Selection Of Trees In Landscape Architecture.

Act 172 - Town and country Planning Act (1976)
Section 21, Act 172 requires the developer to meet when submitting the proposed landscape aspects of development applications. The conditions specified are as follows:

Steps to protect and beautify the environment in the project area.
1. Steps to protect the natural topography.
2. Steps for the improvement of the landscape.
3. Steps to preserve and plant trees.
4. Location and type of tree with a girth exceeding 0.8 meters and other plants on the development of the project area.
5. The provision of open space.

National Landscape Guidelines

Tree selections criteria refer to the National Landscape Guidelines are as follows:

The main street area, and the protocol road, and the main focus of the public, should be planted with flowering trees heavy key, to show the beauty and highlight the area's identity.

1. The main plant of the type that is straight and upright stems, and fast growth rate. Branches less than 3 meters from ground level must be cut to create public safety.

2. One type of trees to both sides of the road reserve. Planting different types can be made for specific purposes, such as intersection indicator.

3. The selections of the type of crops that can withstand pollution, branches are not easily broken and brittle and have a low rate of leaf fall.

4. Crops that are selected from species that have tap roots, and easily maintained species.

5. To reduce noise, the selection of plants that have a dense texture and the main tree of medium size category are recommended.

6. Planting of shrubs at the bottom of the main tree are encouraged to avoid the glare of street lights.

7. Selection of plant species intended for the stabilization, conservation and preservation of the slope should be selected from types that have roots grip. Recommended plants selected were from families 'Leguminosae' (beans).

8. To indicate when there is a cross-road or intersection, planting different tree species is encouraged at the intersection.

According To The National Landscape Guidelines (2008), There Are Eight Functions Of Tree Planting:

1. Protection of micro-climates.
2. Protection of the environment.
3. Markers and directions.
4. Barriers.
5. Ecological and biological diversity.
6. Aesthetic.
7. Improved quality of life and economic status.
8. Research and education.

In this fallen trees study, the researchers want to relate some of the functions of planting, as stated by the National Landscape Guidelines, include:

1)   Protection of micro-climates
a) Protection and shade - canopies and shade trees to provide consumer protection from the rain.
b) Lowering the temperature in urban areas - planting trees reduce the micro climate of a city.
c) However, the climate and the weather have played a big role in the incidence of fallen trees in Malaysia.

2)   Barriers
a) Reduce the glare of the sun - helping road users receive direct light.
b) To control glare from vehicle control vehicle opposite direction - the planting of the road divider.
c) Blocking the view is not interesting - planting closely serves as a barrier, a view of the area as squatters, garbage disposal and out of reach.
d) Most commercial plantings are used as barrier plants is less interesting, but its functions and effects are very good for cover the bad views.

3)   Aesthetic
a) An interesting feature on the plants, giving effect to the views of aesthetics as a whole, particularly in urban areas.
b) Designers will tend to use the beautiful trees and shady in landscape design, has a negative effect, because sometimes a landscape architect forgets about the morphology of a tree.

Referring to the National Landscape Guidelines (2008), generally the main tree should be given priority for a significant shading effect, and the planting of palm is encouraged in a narrow space. The selection of shade trees should be compatible with the size and space which is reserved for landscaping.

Crown Density

There are three types of tree crown density has been identified according to National Landscape Guidelines,
namely:

1) Compact - a branch of natural systems is a lot of care and quantity of leaves and thick. For example tree is Mimusops elengi.
2) Medium - a natural system of branches and leaves moderate quantities. Cassia fistula tree for example.
3) Open - a branch of natural systems are open, the quantity of small leaves and branching forms that do not flow well. For example tree is Gliricidia seplum.

Branching

The main branching of trees will determine whether the trees used in landscape design, can last long or contribute to the risk category of fallen trees. According to the National Landscape Guidelines, branches of trees can be divided into five types, namely:

1. Vertical - the main branching less than 45 degrees from the main stem.
2. Ascendant - the main branching of approximately 45 degrees from the main stem.
3. Horizontal - the main branching of about 90 degrees from the main stem.
4. Bending - the main branching about 45 degrees at the base and bent at the tip.
5. Descending - the main branch and the subsequent more than 90 degrees from the main stem and bend down at the end.

6. Case Study of Fallen Tree in Malaysia

Most incidences of fallen trees were reported occurred in the side of the road. Among the trees that are always reported as fallen trees was such as, Khaya senegalensis (Khaya), Samanea saman (Hujan-hujan) and also the most is Pterocarpus indicus (Angsana). According to Ismail Saidin (a botanist), Angsana trees were planted around many towns and cities in Malaysia. However Angsana tree planting is not done properly and not be treated with care. This has resulted in a tree is easy to fall, and the branches break easily in the event of high winds, thus destroying property and even death.

Case Study 1:
Report by the Utusan Malaysia newspaper dated 21/12/2009. Title of the article "Falling Tree: Senior Citizens Injured Crushed By The Branches". In this article a senior citizen was crushed by the Angsana tree, after he was out of the car. Angsana trees are as high as 15 meters was subsequently cut by the Trees Cutting Unit of Kuala Lumpur City Hall (DBKL) to do the cleaning work.

Case Study 2:
Report by the Utusan Malaysia newspaper dated 19/06/2010. Title of the article "Fear Of Crushed Trees". Review by Utusan Malaysia at that time found that about nearly 20 large trees that are old, was in the car park, children's playground and there is also near the home neighborhood. According to a resident, the problem of broken branches or fallen trees during heavy rain has several times experienced by residents in the area.

Case Study 3:
Report by the Utusan Malaysia newspaper dated 10/07/2010. Title of the article "Kindergarten Broken After Crushed By A Tree". In this article, a 14 meter tall tree had fallen into a kindergarten in Kuantan. A kindergarten teacher has claimed several times to make a complaint to the Kuantan Municipal Council to chop down trees as big as two embraces, was old and almost collapsed. He said, if not mistaken the age of the tree has more than 13 years. However, Kuantan Municipal Council staff who come to the inspection, has given reason not to cut down the tree because it is not dangerous. But the fact is the tree had fallen.

Case Study 4:
The report by Bernama dated 26/11/2010. A total of 20,000 passengers suffered delays when KL Monorail
service is interrupted between 6:25 pm to 9:31 pm today, due to the fallen tree on the main rail KL Monorail, in front of the Concorde Hotel, Jalan Sultan Ismail here. Bomba has been called as soon as possible to remove the tree from the monorail track, and during the disturbances, a number of shuttle trains were sent to operate from Hang Tuah station to KL Sentral Station.

Case Study 5:
Report by the Utusan Malaysia newspaper dated 14/10/2010. Title of the article "Local Authority should be sure The Beautiful, Safe and Preserve". It sounds easy, but plays an important role in local institutions (local
authorities). Not exempt, they must also monitor various emergencies such as fallen trees to ensure traffic flow and roads in residential areas run smoothly. According to Shafri Suman (Operations Assistant Department of Landscape, Landscaping and Tree Unit, Seremban Municipal Council), usually they received reports of 120 complaints per month.

Case Study 6:
Report by the Utusan Malaysia newspaper dated 06/10/2010. Title of the article "Flood: MPK Started Cutover, Cut Down Trees". As early preparation to face the monsoon season, Kuantan Municipal Council (MPK) taking the initiative pruning and felling trees in the vicinity of this city, to ensure the safety of the people are guaranteed over a month ago. Previously we have received complaints relating to fallen trees have damaged some vehicles and houses, especially when it's windy and rainy day, it was a risk to public safety. They take this very seriously, to facilitate the work of branches and tree pruning, MPK conduct inspections to identify locations of high risk.

7. Type of Trees Suggested In The lational Landscape Guidelines

Based on information from the National Landscape Guidelines, plants that usually used for planting along the
road are as follows:

1. Adenantera pavonina (Saga) - the main tree moderately high, densely leafy, shape, texture and color are interesting, have a fibrous root, the growth rate is slower, can survive in the wetlands, the area in case of flooding and dry land.

2. Bauhinia purpurea (Tapak Kuda, Orchid Tree) - The main trees are small, densely leafy, shape, texture and color are interesting, have a clear and attractive flowers, have tap roots, fast growing, can survive in the wetlands, the area in case of flooding and the dry land and contaminated areas, and most importantly is very easy care.

3. Calophyllum inophyllum (Penaga Laut) - the main tree of average height, densely leafy, shape, texture and
color are interesting, with scattered roots, the growth rate is slower, can survive in dry soil, the area in case of flooding and it has a clear structure of flowers and interesting.

4. Cananga odorata (Kenanga Kayu Hutan, Champaca) - The main tree can exceed 15 meters high, densely
leafy, with tap root system, the growth rate is slower, can survive in the wetlands, the area in case of flooding and dry land.

5. Cassia fistula (Rajah Kayu, Golden Shower) - the main tree moderately high, densely leafy, shape, texture and color is attractive, has a tap roots, the growth rate is slower, can survive if it is dry, however, tree care is difficult.

6. Casuarina equisetifolia (Ru Pantai, Common Ru) - main tree with the height of which can exceed 15 meters, leaf fall, has scattered roots, fast growth rates, could survive in the wetlands, the area in case of flooding and dry land, this species of tree care is simple.

7. Cinnamomum iners (Medang Teja, Kayu Manis Hutan) - The main tree has a medium height, densely leafy, shape, texture and color are interesting, have tap roots, can survive in wetlands and areas of flooding.

8. Delonix regia (Semarak Api, Flame of the forest) - the main tree has a medium height, shape, texture and color is attractive, has a clear flower structure and attractive, have fibrous roots, fast growth rate and can survive in dry areas.

9. Erythrina glauca (Coral Tree) - the main tree height is less than 10 meters (low category), but has a dense leaf arrangement, shape, texture and beautiful colors, clear and attractive flowers, tap roots, medium growth rate and affordable survive if planted in dry land areas.

10. Eucalyptus deglupta (Minyak Kayu Putih) - the main tree, whose height may exceed 15 meters, compact
arrangement of the leaves will drop leaves, shape, texture and colors, tap roots, its growth rate is moderate, able to survive in the wetlands, dry and flooded areas.

11. Eugenia grandis (Jambu Laut) - the main tree, whose height may exceed 15 meters, compact arrangement of the leaves will drop leaves, shape, texture and colors, with fibrous roots, rapid growth rate and can survive if planted in dry land areas.

12. Fagrea fragrans (Tembusu) - the main tree, whose height may exceed 15 meters, compact arrangement of the leaves will drop leaves, shape, texture and beautiful colors, clear and attractive flowers, tap roots, its growth rate is moderate, can survive in wet and dry soil also at flooded areas.

13. Filicium decipiens (Kiara Payung, Fern Tree) - the main tree of average height, dark, compact shape, texture and colors, has a tap cord, a moderate growth rate and can survive if planted in dry land areas.

14. Gardenia carinata (Kedah Gardenia, Cempaka Hutan) - The main tree has a height less than 10 meters (low category), leafy compact and drop leaves, flowers clear and interesting, has its tap roots, the growth rate is moderate, able to survive if planted in wet and dry soil also at flooded areas.

15. Hopea odorata (Merawan Siput Jantan) - the main tree can reach 15 meters high, densely leafy, tap roots, faster growth rate estimated at 2.5 meters a year, can survive if planted in moist soil, dry and flooded areas.

16. Jacaranda filicifolia (Jambu Merak) - the main tree of average height, dropping leaves, shape, texture and
colors, has a tap roots, a moderate growth rate, can survive if planted in moist soil, dry and flooded areas.



8. Conclusion

As a landscape architect in Malaysia, the need to know the concept of "Right Plant, Right Place: The Art and Science of Landscape Design" is a must. This is because the selection of suitable trees can make it a successful and sustainable design. Most cases of fallen trees on the selection displays the wrong tree in the wrong place would endanger the public. Landscape architects can no longer be designing planting of a project, just as the favorite or the identity itself, it should refer to the environmental requirements, functionality and aesthetic values. From the article above can be deduced that the country has good guidelines on tree planting and tree selection and the act, which can be used to enforce the custody of the big trees for purposes of maintaining its history, telling the importance of their presence and most importantly, to educate the people in Malaysia to be more caring for the trees and the environment. Management of trees will ensure the success of fertility, safety, beauty and harmony of the tree components integrated with other components found in the surroundings.

References

Akta 172- Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976 (2010) Retrieved December 25, 2011 from http://www.townplan.gov. my/english/service_ act172.php

Arno Sighart Schmid – Leonberg (2000). Retrieved December 26, 2011 from http://www.iflaonline.org/index.php? option =com_content&view=article&id=37&Itemid=42

Austin, R. (2002). Elements Of Planting Design. New York: John Wiley & Sons.

Banjir: MPK Mula Cantas, Tebang Pokok (2008) Retrieved December 21, 2011 from http://www.utusan.com.my/utusan/ info.asp?y=2008&dt=1006&pub=Utusan_Malaysia&sec=Timur&pg=wt_07.htm

Elak Pokok Bawa Maut (2010) Retrieved December 18, 2011 from http://www.berita-harian online.com/elak-pokok/

Jabatan Lanskap Negara (2008). Bational Landscape Guidelines, National Landscape Department, Ministry of Housing and Local Government, Malaysia.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia (1997). Piawaian Perancangan Tanah Lapang dan Rekreasi, Kemeterian Perumahan dan Kerajaan Tempatan Malaysia.

Laporan Inventori Dan Pemeriksaan Risiko Pokok Untuk Perbadanan Labuan (2009). Perbadanan Labuan, Malaysia.

Motloch, J.L. (1991). Introduction To Landscape Design, Van Nostrand Reinhold, New York.

Nick Robinson (2004). The Planting Design Handbook, 2nd Edition. Ashgate Publishing Limited, England.

Mohd kher Hussein, Noorizan Mohamed, Mustafa Kamal Moh Shariff (2008). Pengenalan Kepada Asas Senibina Landskap, Penerbitan Universiti Putra Malaysia.

PBT Pastikan Kawasan Indah, Selamat, Terjaga (20110) Retrieved December 22, 2011 from http://www.utusan.com.my/ utusan/info.asp?dt =1014&pg=ws_06.htm&pub=Utusan_Malaysia&sec= Selatan&y=2010

Pokok Tumbang (2008). Retrieved December 15, 2011 from http://images.bernama.com/foto/pages/view.php?ref=38648& search=pokok+tumbang&order_by= resourceid&sort =DESC&offset=32&archive=0&k=

Pokok Tumbang Atas Landasan Utama KL-Monorel (2010). Retrieved December 18, 2011 from http://ondscene.my/operasi-menyelamat/pokok-tumbang-atas-landasan-monorail

Tadika Rosak DiHempap Pokok (2010) Retrieved December 21, 2011 from http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp? y=2010&dt=0710&pub=Utusan_Malaysia&sec=Pahang&pg=wp_03.htm

The American Heritage - Dictionary of the English Language, Fourth Edition (2012). Retrieved December 25, 2011 from http://education.yahoo.com/reference/dictionary/entry/tree

The American Heritage - Dictionary of the English Language, Fourth Edition (2012). Retrieved December 25, 2011 from http://education.yahoo.com/reference/dictionary/entry/fall

TheFreeDictionary (2012) Retrieved December 22, 2011 from http://www.thefreedictionary.com/

Tree. (2012). In Encyclopædia Britannica. Retrieved December 15, 2011 from http://www.britannica.com/EBchecked//tree






Kemudahan Golongan Kurang Upaya: Kepentingan Pada Masa Kini


Prosiding Seminar Penyelidikan Siswazah Alam Bina,
Universiti Teknologi MARA Perak, 
4 Disember 2008, 

ISBN: 978-983-43548-2-4.


KEMUDAHAN GOLONGAN KURANG UPAYA: KEPENTINGANNYA PADA MASA KINI.

Oleh

AHMAD ZAMIL BIN ZAKARIA
Jabatan Senibina Landskap
Universiti Teknologi Mara
Kampus Seri Iskandar, Perak
E-mail: zamil227@perak.uitm.edu.my

ABSTRAK

Kemudahan golongan kurang upaya pada masa kini masih dipinggirkan. Apakah sebenarnya kemudahan golongan kurang upaya? Kemudahan golongan kurang upaya adalah kemudahan yang dikhaskan kepada golongan kurang upaya untuk mereka bergerak tanpa halangan samada di taman-taman awam, bangunan awam ataupun di bandar yang sesak dengan pelbagai aktiviti. Di era yang serba canggih dan maju kini, manusia semakin mengejar pembangunan dan kemajuan tetapi tanggungjawab sosial terutamanya kepada golongan kurang upaya mulai terhakis. Di Malaysia, terdapat garispanduan yang digunakan untuk merekabentuk kemudahan golongan kurang upaya. Garispanduan yang digunapakai adalah menyentuh tentang laluan di luar bangunan dan laluan di dalam bangunan awam. Kepentingan kemudahan ini adalah untuk menarik golongan kurang upaya supaya menggunakan kemudahan awam. Di samping itu ianya juga untuk tidak meminggirkan hak golongan kurang upaya untuk menikmati kemudahan dan pembangunan yang disediakan. Konsep “Barrier-Free Design” ataupun rekabentuk tanpa halangan sudah lama diaplikasikan di dunia barat. Bagaimanapun di Malaysia penggunaan konsep ini masih samar-samar kerana ianya tidak diimplimentasikan secara menyeluruh akibat daripada kurangnya kesedaran sosial dikalangan profesional-profesional yang terlibat di dalam pembangunan dan merekabentuk sesebuah taman awam, bangunan ataupun bandar. Kesan daripada implimentasi konsep ini akan mewujudkan hubungan yang lebih baik antara golongan kurang upaya dan masyarakat umum. Rekabentuk landskap kejur akan mewujudkan perasaan yang lebih selamat dan selesa kepada golongan kurang upaya disamping lebih tertarik untuk menggunakan kemudahan yang disediakan. Selain daripada itu ianya adalah untuk meningkatkan persepsi orang ramai terhadap isu-isu berkaitan dengan golongan kurang upaya.
                                                                                                                 
Kata Kunci: Kemudahan Golongan Kurang Upaya, Malaysian Standard (SIRIM)

PENGENALAN

Apabila bercakap mengenai golongan kurang upaya kita perlulah mengetahui maksud golongan kurang upaya terlebih dahulu. Menurut Jabatan Kebajikan Masyarakat Malaysia, golongan kurang upaya adalah mereka yang tidak boleh melakukan sesuatu perkara untuk keperluan diri sendiri atau seseorang yang tidak dapat mengambil bahagian sepenuhnya di dalam kehidupan masyarakat. Kecacatan ini adalah terjadi sejak lahir atau oleh kemalangan. Jabatan Kebajikan Masyarakat Malaysia telah membahagikan golongan kurang upaya kepada;

1)    kecacatan fizikal, seperti pekak, buta, tiada tangan / kaki
2)    kecacatan pendengaran,
3)    kecacatan penglihatan dan
4)    terencat akal
5)    orang-orang tua yang terbatas keupayaan fizikal
6)    pengguna kerusi roda
7)    perempuan mengandung
8)    kanak-kanak dan orang kerdil
(Sumber: Jabatan Perancangan Bandar dan Desa semenanjung Malaysia (2002)

Jika dilihat daripada definisi yang telah diberikan golongan kurang upaya adalah melibatkan golongan yang mempunyai kecacatan fizikal seperti pekak, buta, tiada tangan atau kaki. Selain itu seseorang itu diisytiharkan cacat juga apabila menggunakan kerusi roda, wanita mengandung, warga emas dan seseorang yang pembesarannya terbantut. Perkara-perkara asas yang perlu diketahui umum mengenai peralatan yang digunakan oleh golongan kurang upaya adalah seperti penggunaan kerusi roda, tongkat untuk kegunaan bahagian tangan (crutch), tongkat (cane), tongkat empat kaki (walker), tongkat ketiak (brace), kaki palsu (artificial limb), kasut rekaan istimewa, ramp, pagar keselamatan (safety railing) dan laluan pejalan kaki khas.

PERUNDANGAN DAN GARISPANDUAN UMUM BAGI PERANCANGAN FIZIKAL DAN REKABENTUK YANG MELIBATKAN GOLONGAN KURANG UPAYA.

Terdapat beberapa garispanduan yang telah dicadangkan oleh O’ Morrow, G.S. (1976) iaitu kemudahsampaian ke sesuatu tempat, sirkulasi yang boleh digunakan oleh orang ramai, tempat yang boleh ditujui oleh semua orang, peralatan atau kegunaan untuk semua anggota masyarakat, keutamaan keselamatan, perbuatan yang boleh dilakukan oleh semua pihak dan tiada halangan penggunaan kemudahan yang disediakan.

Antara perundangan negara ini yang menyebut tentang keistimewaan dan keperluan penyediaan kemudahan kepada golongan kurang upaya ialah;

1)    Undang-undang Kecil bangunan Seragam 1984 (UBBL 1984),
2)    Kod Amalan SIRIM (Malaysian Standards),
3)    Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976.

Undang-Undang Kecil Bangunan Seragam 1984 (UBBL 1984)

Di dalam Undang-undang Kecil bangunan Seragam 1984 ada menyebut tentang kesemua bangunan awam perlu dilengkapkan dengan kemudahan untuk golongan kurang upaya. Sebagai contoh ia tertera di dalam seksyen satu iaitu jalan atau kemudahsampaian, jalan keluar serta jalan penghubung perlu dibina dengan menitik beratkan kemudahan semua pihak termasuklah golongan kurang upaya. Di dalam seksyen dua ada menyatakan perlunya spesifikasi bagi kemudahan untuk golongan kurang upaya berdasarkan Malaysian Standards MS 1184 dan MS 1183. Seksyen tiga, empat dan lima pula menyatakan pihak berkuasa tempatan perlulah memastikan pelan bangunan yang telah di serahkan mengikut Malaysian Standards iaitu penyediaan kemudahan bagi pengguna kurang upaya bagi setiap bangunan termasuklah bangunan yang diubahsuai. Seksyen 6 pula menyatakan bangunan-bangunan seperti bangunan pejabat, terminal, kawasan letak kereta dan bangunan awam termasuklah hospital, bangunan kerajaan, restoran, panggung wayang, kompleks sukan, sekolah, asrama, hotel dan lain-lain lagi.

Kod Amalan SIRIM pula menyatakan di dalam tiga (3) kod iaitu kod amalan untuk kemudahsampaian pengguna kurang upaya di dalam bangunan awam (MS 1184) 2002, kod amalan kemudahsampaian pengguna kurang upaya di luar bangunan awam (M8 1331) 1993 dan kod amalan jalan keselamatan untuk golongan kurang upaya (MS 1883) 1990.

Kod Amalan Untuk Kemudahsampaian Pengguna Kurang Upaya Di dalam Bangunan Awam (MS 1184) 2002

Kod amalan untuk kemudahsampaian pengguna kurang upaya di dalam bangunan awam (MS 1184) 2002 menyatakan perlunya menyediakan rekabentuk kemudahan yang boleh memastikan keselesaan kepada pengguna kurang upaya. Ia termasuklah spesifikasi kemudahan yang di sediakan yang menitikberatkan saiz, ukuran, jenis, bahan dan rekabentuk yang bersesuaian dan selamat digunakan. Kemudahan ini termasuklah ramp, susur tangan (handrail), tangga, tandas, papan tanda dan simbol.

Kod Amalan Kemudahsampaian Pengguna Kurang Upaya Di luar Bangunan Awam (M8 1331) 1993

Kod amalan kemudahsampaian pengguna kurang upaya di luar bangunan awam (M8 1331) 1993 pula menyatakan, kesemua kemudahan kemudahsampaian di luar banguan perlulah boleh digunakan oleh golongan kurang upaya. Antara kemudahan yang perlu menitikberatkan rekabentuk kepada pengguna kurang upaya adalah seperti laluan pejalan kaki, kaki lima, tiang lampu, ramp, tangga, susur tangan (handrail), perabot jalan, kerusi, titian, lintasan pejalan kaki (padestrian crossing), traffic islands,  tempat letak kereta, perhentian bas, papan tanda dan simbol. Kod ini perlu digunakan bagi kesemua bangunan awam dan bangunan pejabat tetapi tidak kepada bangunan persendirian seperti rumah.

Kod Amalan Jalan Keselamatan Untuk Golongan Kurang Upaya (MS 1883)

Kod amalan jalan keselamatan untuk golongan kurang upaya (MS 1883) 1990 pula menyatakan garispanduan kepada pihak kontraktor dan perekabentuk bangunan untuk bangunan baru, bangunan yang diubahsuai atau bangunan sediaada dalam menyediakan kemudahan yang dapat digunakan oleh pengguna kurang upaya apabila berlakunya bencana seperti kebakaran. Kemudahan yang perlu disediakan adalah termasuklah tangga, ruang keluar, lif kecemasan, telefon kecemasan dan lif yang sesuai digunakan bagi pengguna kerusi roda. Kod ini perlu digunakan bagi kesemua bangunan yang boleh dilawati oleh golongan kurang upaya tetapi tidak kepada bangunan persendirian seperti rumah.

Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976

Di dalam Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976 pula menyatakan tentang prinsip perancangan iaitu seperti keadilan, belas kasihan, ketenangan dan kesejahteraan, efektif dan cekap, hak seseorang dan masyarakat, perpaduan, menggalakkan interaksi dan menjaga alam sekitar. Terdapat konsep perancangan untuk kemudahan golongan kurang upaya iaitu suatu pelan pembangunan yang menyebut spesifikasi untuk kemudahan golongan kurang upaya. Antara komponen yang terdapat di dalam garispanduan ini ialah kemudahsampaian, ruang dan juga kemudahan sokongan. Bagi kawasan rekreasi ia perlulah menyediakan kemudahan seperti ramp, susur tangan (handrail), laluan pejalan kaki, laluan bertekstur, tangga, tangga bergerak (escalator), lintasan pejalan kaki (padestrian crossing), anjung pintu masuk, tempat letak kereta, tandas, bilik menukar pakaian, papan tanda, papan tanda istimewa, kerusi, pondok telefon, tong sampah, pagar dan tiang lampu isyarat yang mempunyai lampu isyarat melintas.

KAJIAN KES

Untuk kajian ini enam (6) buah taman di kawasan Lembah Klang telah di pilih bagi membolehkan kita mengetahui tahap kecenderungan arkitek landskap dalam merekabentuk taman yang boleh digunakan oleh pelbagai pihak termasuklah pengguna kurang upaya. Melalui pemerhatian dapat disimpulkan:


Taman Awam
Pertimbangan Rekabentuk
Tempat Letak Kereta
Laluan Pejalan Kaki
Permukaan Lantai
Jaluran Penunjuk Arah
Objek Menghalang Laluan
Susur Tangan


Taman KLCC
TLK terletak berhampiran dengan taman dan menyediakan kemudahan untuk OKU.
Kelebaran yang sesuai bagi kegunaan kerusi roda.
Permukaan lantai yang sesuai bagi kegunaan OKU.
Tiada jaluran penunjuk arah untuk menunjukkan persimpangan jalan dan kawasan rehat.
Laluan pejalan kaki bebas daripada sebarang ojek yang boleh menghalang laluan.
Susur tangan disediakan pada kawasan yang sesuai.


Taman Bukit Komanwel
Tiada kemudahan TLK bagi OKU disediakan.
Tidak menggunakan  kelebaran yang sesuai bagi pengguna kerusi roda.
Permukaan lantai yang sesuai bagi kegunaan OKU.
Tiada jaluran penunjuk arah untuk menunjukkan persimpangan jalan dan kawasan rehat.
Laluan pejalan kaki bebas daripada sebarang ojek yang boleh menghalang laluan.
Susur tangan disediakan pada kawasan yang sesuai.


Taman Tasik Perdana
Tiada kemudahan TLK bagi OKU disediakan.
Tidak menggunakan  kelebaran yang sesuai bagi pengguna kerusi roda.
Sesetengah kawasan tidak mempunyai lantai yang sesuai digunakan oleh OKU.
Tiada jaluran penunjuk arah untuk menunjukkan persimpangan jalan dan kawasan rehat.
Laluan pejalan kaki bebas daripada sebarang ojek yang boleh menghalang laluan.
Sesetengah kawasan tidak disediakan susur tangan.


Taman Tasik Permaisuri
Tiada kemudahan TLK bagi OKU disediakan.
Tidak menggunakan  kelebaran yang sesuai bagi pengguna kerusi roda.
Di kawasan beralun tidak disediakan permukaan yang kasar.
Tiada jaluran penunjuk arah untuk menunjukkan persimpangan jalan dan kawasan rehat.
Laluan pejalan kaki bebas daripada sebarang ojek yang boleh menghalang laluan.
Sesetengah kawasan tidak disediakan susur tangan.


Taman Tasik Shah Alam
Tiada kemudahan TLK bagi OKU disediakan.
Tidak menggunakan  kelebaran yang sesuai bagi pengguna kerusi roda.
Permukaan lantai yang sesuai bagi kegunaan OKU.
Tiada jaluran penunjuk arah untuk menunjukkan persimpangan jalan dan kawasan rehat.
Laluan pejalan kaki bebas daripada sebarang objek yang boleh menghalang laluan.
Sesetengah kawasan tidak disediakan susur tangan.

Taman Tasik Titiwangsa
Tiada kemudahan TLK bagi OKU disediakan.
Tidak menggunakan  kelebaran yang sesuai bagi pengguna kerusi roda.
Permukaan lantai yang sesuai bagi kegunaan OKU.
Tiada jaluran penunjuk arah untuk menunjukkan persimpangan jalan dan kawasan rehat.
Laluan pejalan kaki bebas daripada sebarang ojek yang boleh menghalang laluan.
Sesetengah kawasan tidak disediakan susur tangan.


Taman Awam
Pertimbangan Rekabentuk
Tangga
Ramp
Landskap Lembut
Papan Tanda
Pencahayaan

Taman KLCC
Sesetengah kawasan mempunyai tangga.
Sesetengan kawasan mempunyai ramp sahaja.
Pokok dipilih dengan baik, lokasi adalah sesuai
Tiada papan tanda yang jelas untuk menunjukkan laluan.
Sistem pencahayaan yang baik.

Taman Bukit Komanwel
Terlalu banyak tangga, tidak mudah sampai ke lokasi.
Tiada ramp.
Pokok tidak memberi masalah kepada pengguna.
Kekurangan papan tanda yang sesuai.
Sistem pencahayaan yang sederhana.

Taman Tasik Perdana
Sesetengah kawasan mempunyai tangga.
Tiada ramp.
Pokok tidak memberi masalah kepada pengguna.
Kekurangan papan tanda yang sesuai.
Sistem pencahayaan kurang memuaskan.

Taman Tasik Permaisuri
Terdapat laluan pejalan kaki beralun tidak dilengkapi tangga.
Tiada ramp.
Pokok tidak memberi masalah kepada pengguna.
Kekurangan papan tanda yang sesuai.
Sistem pencahayaan kurang memuaskan.

Taman Tasik Shah Alam
Sesetengah kawasan mempunyai tangga.
Tiada ramp.
Pokok tidak memberi masalah kepada pengguna.
Kekurangan papan tanda yang sesuai.
Sistem pencahayaan yang sederhana.

Taman Tasik Titiwangsa
Sesetengah kawasan mempunyai tangga.
Tiada ramp.
Pokok tidak memberi masalah kepada pengguna.
Kekurangan papan tanda yang sesuai.
Sistem pencahayaan yang sederhana.

(Sumber : Kajian Kemudahan Landskap Di Taman Awam Untuk Golongan Kurang Upaya Peningkatan Nilai Sosial Masyarakat Malaysia (2005)

 PERANCANGAN DAN REKABENTUK YANG DISYORKAN

Menurut Robinette G.O. (1985), suatu garispanduan umum boleh digunapakai apabila terdapat ukuran yang yang menitikberatkan rekabentuk persekitaran yang tiada halangan. Ia bermaksud  spesifikasi kemudahan yang direkabentuk adalah boleh digunapakai oleh semua orang termasuk golongan kurang upaya. Spesifikasi yang digunakan adalah amat penting terutama ketika menyediakan pelan perincian. Kemudahsampaian ke tapak tidak hanya direkabentuk bagi kegunaan golongan kurang upaya tetapi perlulah direkabentuk untuk semua pengguna kerana secara tidak langsung ia akan mewujudkan interaksi antara pengguna normal dan kurang upaya. Jalan yang baik adalah jalan yang mampu memudahkan pergerakan semua pengguna. Permukaan laluan pejalan kaki perlulah tahan lasak dan sempurna, kerb jalan perlulah di sediakan ramp dan laluan pejalan kaki perlulah boleh memuatkan dua (2) pergerakan lalulintas.

Merujuk kepada Robinette G.O. (1985), laluan pejalan kaki perlu direkabentuk untuk keselamatan, bebas dan tidak terhalang. Beliau menyatakan perkara-perkara yang perlu dipertimbangkan di dalam merekabentuk dan mengubahsuai sistem laluan pejalan kaki. Antaranya permukaan laluan pejalan kaki perlulah tahan lasak dan sempurna serta bertekstur tanpa ada laluan licin. Perlu menyediakan kawasan rehat yang bersesuaian (bersama kerusi) bagi kemudahan pengguna berehat untuk laluan yang panjang. Kecuraman laluan pejalan kaki yang melebihi 5% adalah dianggap ramp dan perlu menggunakan spesifikasi rekabentuk ramp. Lampu pada laluan pejalan kaki perlu untuk tujuan keselamatan pengguna. Penyelenggaraan perlu kerap dilakukan bagi mengelakkan perkara yang boleh mendatangkan kecederaan kepada pengguna. Kerb ramp perlu disediakan pada setiap laluan melintas. Struktur pengairan seperti drain, grating atau catch basin tidak boleh diletakkan berhampiran kerb ramp dan persimpangan jalan. Penahan roda (wheel stops) perlu direkabentuk dengan membolehkan air mengalir keluar daripada laluan pejalan kaki. Saiz laluan pejalan kaki perlulah mempertimbangkan jenis lalulintas dan penggunaannya.

Pemilihan tanaman menurut Robinette G.O. (1985) memerlukan seseorang itu menitikberatkan perletakan, pemilihan pokok yang sesuai dan penyelenggaraan. Antara perkara yang patut di  beri penekanan dalam pemilihan pokok ialah memastikan tiada pokok yang berpotensi mendatangkan bahaya seperti mempunyai duri yang panjang, atau buah beracun yang ditanam berdekatan dengan laluan pejalan kaki utama. Pokok juga memerlukan penyelenggaraan yang baik supaya tidak menjadi penyebab kepada kecederaan pengguna. Pokok yang dipilih juga perlulah mempunyai fungsi sebagai tempat berlindung daripada sinaran matahari dan juga angin kencang. Pemilihan pokok renek bagi tujuan menghalang pengguna melalui jalan yang menuju ke kawasan yang berbahaya. Pemilihan pokok yang baik akan menghasilkan suatu pemandangan menarik serta dapat menarik perhatian pengguna untuk menggunakan sesuatu kawasan itu.

Laluan interpretive menurut Robinette G.O. (1985) perlu direkabentuk untuk memberikan kepelbagaian kepada pengguna laluan pejalan kaki. Perkara-perkara yang perlu diberi perhatian dalam menyediakan laluan interpretive ini ialah setiap jalan memerlukan papan tanda yang mempunyai tulisan braille dan menimbulkan tulisan serta simbol bagi memberikan informasi kepada pengguna kurang upaya. Papan tanda yang sesuai bagi membantu pengguna kurang upaya dalam kategori buta. Laluan pejalan kaki perlulah menggunakan bahan yang tahan lasak dan bebas daripada sebarang halangan yang boleh mendatangkan bahaya kepada pengguna kurang upaya.

CADANGAN DAN GARISPANDUAN ELEMEN LANDSKAP UNTUK GOLONGAN KURANG UPAYA BAGI KAWASAN LUAR BANGUNAN

Cadangan dan garispanduan yang dititikberatkan adalah:

1)             Pertimbangan Rekabentuk Bandar
2)             Papan Tanda
3)             Perabot Jalan
4)             Laluan Pejalan Kaki
5)             Kerb Ramp
6)             Tempat Letak Kenderaan
7)             Ramp
8)             Tangga
9)             Pagar dan Susur tangan (handrail)

1)         Pertimbangan Rekabentuk Bandar

Permasalahan yang selalu dikaitkan dengan rekabentuk bandar adalah seperti elemen halangan pada laluan pejalan kaki, papan tanda bergantung yang terlalu rendah dan kekurangan papan tanda amaran dikawasan yang terdapat halangan. Prinsip perancangan bagi mengatasi permasalah ini adalah – ”untuk merekabentuk laluan pejalan kaki yang tiada halangan untuk keselamatan dan kebebasan golongan kurang upaya”.

Pertimbangan rekabentuk adalah seperti mengetahui elemen-elemen yang mampu menghalang serta membahayakan pengguna, tekstur yang digunapakai adalah untuk menjadi panduan kepada golongan kurang upaya terutama bagi yang buta, meninggikan papan tanda yang tergantung iaitu melepasi ketinggian manusia, dan perletakan serta warna tong sampah perlu mengambilkira permasalahan golongan buta warna dan rabun.

2)         Papan Tanda

Terdapat permasalahan yang berkaitan dengan papan tanda tidak sah, kemalangan yang disebabkan oleh perletakan papan tanda yang tidak sesuai, kekurangan papan tanda yang memaparkan amaran kawasan merbahaya, dan tiada papan tanda jalan serta papan tanda menuju ke sesuatu kemudahan yang disediakan. Prinsip perancangan yang dicadangkan adalah – ”untuk menyediakan kemudahan penunjuk arah kepada golongan kurang upaya bagi memudahkan pergerakan mereka”.

Pertimbangan rekabentuk yang ingin diketengahkan adalah seperti mengetahui jenis-jenis papantanda secara menyeluruh termasuklah bahan yang digunakan dan lokasi yang sesuai. Perlu juga mengetahui simbol untuk mewakili golongan kurang upaya yang digunakan diperingkat antarabangsa.Selain itu papan tanda arah perlu menunjukkan arah dan tempat yang ditujui dengan jelas.Papan tanda yang memaparkan nama jalan perlu diletakkan pada ketinggian yang maksima. Panel informasi dan peta kawasan juga perlu mengutamakan jarak penglihatan dan diserta alat bantuan kepada golongan buta seperti tulisan braille. Bentuk papan tanda juga perlu selaras seperti papan tanda informasi berbentuk segi empat bujur, papan tanda amaran perlu berbentuk segi tiga dan papan tanda interdictory perlu berbentuk bulat. Penggunaan warna pada papan tanda juga perlu dititikberatkan dan umumnya kita menggunakan warna seperti putih, hitam, kuning, merah, biru dan hijau. Permukaan papan tanda juga perlulah mengelakkan menggunakan bahan yang memberikan silau dan bagi kemudahan braille perlu akan tulisan yang standard. Huruf pada papan tanda perlulah sesuai dan mudah dibaca.

3)         Perabot Jalan

Pada masa kini terdapat tiga (3) jenis permasalahan berkaitan dengan perabot jalan iaitu ketidaksesuaian rekabentuk perabot jalan, perabot yang menyekat laluan dan kemudahan jalan yang tidak dapat dihampiri. Bagi memastikan permasalahan berkaitan dengan perabot jalan ini dapat diselesaikan, satu prinsip perancangan iaitu – ”untuk merekabentuk kemudahan yang boleh digunapakai oleh semua pihak, tanpa terdapat sebarang halangan di sepanjang laluan pejalan kaki”.

Pertimbangan rekabentuk yang diperlukan adalah seperti mengetahui jenis-jenis perabot jalan secara umumnya dan lokasi perletakan yang sesuai adalah bagi mengelakkan bahaya kepada pengguna. Pondok telefon awam perlulah disediakan untuk ketinggian yang pelbagai serta mempunyai butang yang boleh dibaca dengan menyentuh bagi kemudahan golongan buta. Kawasan rehat juga perlu disediakan bagi membolehkan pengguna yang mengalami masalah kepenatan berjalan untuk berehat sebentar sebelum meneruskan perjalanannya.

4)         Laluan Pejalan Kaki

Masalah yang selalu terdapat pada laluan pejalan kaki adalah seperti kerb yang dibina tidak seragam dari segi ketinggian, laluan pejalan kaki yang mendatangkan bahaya dan ketidakselesaan kepada pengguna, kelebaran yang tidak mencukupi dan perubahan level tanah seperti cerun. Prinsip perancangan yang di digunapakai adalah – ”untuk menyediakan laluan pejalan kaki yang bebas daripada sebarang halangan yang boleh membahayakan pengguna seperti mengaplikasikan kecerunan yang sesuai, kelebaran yang boleh memberi keselesaan kepada pengguna ketika berjalan terutamanya kepada golongan cacat penglihatan dan yang mempunyai masalah pergerakan”.

Pertimbangan rekabentuk adalah seperti mengenali jenis-jenis laluan pejalan kaki terutama pada kawasan lapang dan kawasan rekreasi.Laluan pejalan kaki semestinya mempunyai jaluran penunjuk arah (guide strip) bagi kegunaan golongan buta. Selain menggunakan jaluran penunjuk arah (guide strip), laluan pejalan kaki memerlukan kotak tanda yang boleh disentuh (tactile marking) dengan menggunakan tongkat oleh golongan buta. Kotak ini akan diletak dipersimpangan setiap jaluran penunjuk arah (guide strip) dan kawasan yang menjadi halangan kepada golongan buta. Kerb yang dibina mestilah mengutamakan keselamatan pengguna terutama pada waktu malam. Kerb ramp pula mestilah bagi memudahkan kegunaan golongan berkerusi roda. Kelebaran laluan pejalan kaki yang minimum adalah laluan pejalan kaki yang boleh memuatkan dua (2) laluan kerusi roda. Kecerunan laluan pejalan kaki perlulah tidak melebihi 1:20.Jika melebihi kecerunan 1:20 laluan tersebut perlu dibina ramp bagi keselesaan pengguna. Jeriji longkang (drain grating) perlulah diletakkan bersudut tepat (perpendicular) di luar kawasan laluan pejalan kaki. Laluan pejalan kaki mestilah dilengkapkan dengan edging bagi keselamatan pengguna. Pemilihan pokok perlulah mengambilkira sifat-sifat yang terdapat pada pokok itu sendiri. Pokok yang dipilih perlulah dari jenis yang tidak beracun, daun tidak luruh dan akar yang boleh memecahkan laluan pejalan kaki.

5)         Kerb Ramp

Permasalah yang wujud pada Kerb ramp adalah ketidaksempurnaan rekabentuk peralihan atau bukan peralihan pada kesemua kawasan antara kerb dan laluan lintasan pejalan kaki (pedestrian crossing). Kerb jalan yang tiada kerb ramp akan menyusahkan pengguna terutamanya pengguna berkerusi roda. Prinsip perancangan yang digunapakai bagi mengatasi masalah ini adalah – ”untuk mengatasi perbezaan level antara laluan pejalan kaki dan permukaan jalan”.

Pertimbangan rekabentuk yang dicadangkan adalah keperluan kepada mengenali jenis-jenis kerb ramp serta fungsinya. Perlu dielakkan daripada merancang kerb ramp dikawasan yang mudah ditakungi air. Lokasi perletakan kerb ramp perlulah disetiap persimpangan jalan dan laluan lintasan pejalan kaki serta ditempat menurunkan pengguna seperti di kawasan tempat meletak kenderaan dan perhentian bas.Kecerunan minimum bagi kerb ramp adalah 1:12 bagi memudahkan pergerakan kerusi roda. Jaluran penunjuk arah (guide strip) dan kotak tanda (tactile marking) perlu diletakkan pada setiap kerb ramp. Permukaan kerb ramp perlulah mempunyai tekstur yang kasar bagi mengelakkan kegelinciran.

6)         Tempat Letak Kenderaan

Tempat letak kenderaan pada masa kini mempunyai masalah seperti berikut iaitu lorong laluan (aisle) bagi pengguna kerusi roda tidak disediakan dan kurangnya kuantiti tempat letak kenderaan khas bagi golongan kurang upaya. Prinsip perancangan yang dicadangkan adalah – ”untuk mewujudkan tempat letak kenderaan yang boleh digunapakai oleh golongan kurang upaya ke sesuatu tempat yang ditujui”.

Pertimbangan rekabentuk adalah mengenali kawasan yang sesuai bagi menempatkan tempat letak kenderaan khas bagi golongan kurang upaya. Nisbah yang sesuai bagi jumlah tempat letak kereta dan tempat letak kereta khas ialah 1:50. Nisbah ini sesuai diimplimentasikan di kawasan rekreasi dan taman-taman awam. Sesebuah taman yang baik perlulah menyediakan sekurang-kurangnya satu (1) tempat letak kereta khas supaya memudahkan pengguna kurang upaya. Lokasi perletakannya pula adalah mestilah dikawasan yang paling selamat dan mudah dikunjungi oleh pengguna. Ukuran saiz minimum tempat letak kereta khas ini adalah 3.6m. Ia adalah termasuk lorong laluan (aisle) bagi pengguna kerusi roda. Perlu menyediakan alat penghalang tayar (pre-cast wheelstop) supaya kereta tidak memasuki bahagian laluan pejalan kaki dan kerusi roda. Selain itu tempat menurunkan pengguna kurang upaya juga diperlukan supaya memudahkan mereka bergerak. Selalunya tempat menurunkan pengguna adalah didepan pintu masuk taman. Kecerunan tempat letak kereta perlulah 1:20 dan berpermukaan seragam serta tidak mengerutu. Papan tanda tempat letak kereta khas perlu disediakan supaya dapat memberitahu pengguna akan kewujudannya. Papan tanda ini perlu menggunakan simbol yang digunakan di peringkat antrabangsa.

7)         Ramp

Permasalahan yang selalu dibangkitkan adalah ketidaksempurnaan rekabentuk ramp, kecerunan ramp yang terlalu curam dan juga kesusahan menghubungkan antara jalan yang berbeza level. Prinsip perancangan yang digunapakai adalah – ”untuk mewujudkan ramp bagi menggantikan tangga. Dengan ini ia dapat menyelesaikan masalah kepada pengguna berkerusi roda dan juga pengguna yang menghadapi masalah berjalan”.

Pertimbangan rekabentuk utama ialah pemilihan lokasi yang sesuai bagi perletakan ramp. Kawasan luar bangunan yang mempunyai kecerunan lebih daripada 1:20 boleh dianggap sebagai ramp. Lokasi yang sesuai adalah di kawasan luar bangunan kerana kawasan yang lebih luas dan mempunyai pelbagai level tanah. Selain itu lokasi yang sesuai ialah bersebelahan dengan tangga. Perlu juga mengetahui jenis-jenis ramp yang sesuai dengan kawasan yang dicadangkan. Kelebaran minimum ukuran saiz ramp adalah 0.9m. Kecerunan maksimum ramp adalah 1:12. Pelantar (landing) untuk berehat perlu disediakan bagi mengelakkan kelajuan yang boleh membahayakan pengguna. Pelantar perlu disediakan setiap 10m dan panjang minimum pelantar adalah 1.2m. Susur tangan (handrail) perlu disediakan pada ramp untuk keselamatan dan keselesaan pengguna. Permukaan ramp perlu tahan lasak dan tidak licin. Ramp juga semestinya mempunyai jaluran penunjuk arah (guide strip) bagi kegunaan golongan buta. Selain menggunakan jaluran penunjuk arah (guide strip), ramp memerlukan kotak tanda yang boleh disentuh (tactile marking) dengan menggunakan tongkat oleh golongan buta.

8)         Tangga

Masalah yang berkaitan dengan tangga ialah kecuraman tangga yang tidak munasabah dan ketidaksempurnaan rekabentuk yang menghalang pergerakan kaki.Prinsip perancangan yang digunakan ialah – ”untuk mewujudkan tangga yang selamat dan selesa kepada semua pengguna terutama sekali kepada pengguna yang mempunyai masalah pergerakan”.

Pertimbangan rekabentuk yang disyorkan ialah tangga yang disediakan perlulah seragam, mempunyai pelantar (landing) dan disesetengah kes boleh dicadangkan elevator atau lift jika tidak mempunyai ramp. Kelebaran minimum adalah 0.9m untuk tangga sehala dan 1.5m bagi tangga dua (2) hala. Tangga juga perlu mempunyai jaluran penunjuk arah (guide strip) bagi kegunaan golongan buta. Selain menggunakan jaluran penunjuk arah (guide strip), tangga juga memerlukan kotak tanda yang boleh disentuh (tactile marking) dengan menggunakan tongkat oleh golongan buta. Pelantar (landing) yang disediakan apabila mempunyai perbezaan level lebih 2.5m. Panjang pelantar (landing) yang dicadangkan adalah 1.2m. Susur tangan (handrail) juga perlu disediakan dikedua-dua belah tangga bagi memudahkan pergerakan. Permukaan tangga perlulah tidak licin bagi keselesaan pengguna.

9)         Pagar dan Susur Tangan (handrail)

Permasalahan yang berkaitan dengan pagar dan susur tangan (handrail) ialah pagar yang digunakan tidak selamat, susur tangan (handrail) yang susah untuk dipegang dan ketiadaan pagar atau susur tangan ditempat yang sepatutnya diletakkan. Prinsip perancangan yang dicadangkan ialah – ”untuk menyediakan pagar yang boleh berfungsi sebagai penghadang keselamatan kepada semua pengguna terutama sekali kepada yang mempunyai masalah pergerakan”.

Pertimbangan rekabentuk adalah menentukan kawasan yang merbahaya di sesuatu tapak. Kawasan yang membahayakan pengguna perlu disediakan pagar keselamatan walaubagaimanapun ia perlulah diletakkan ditempat yang tidak mengganggu pergerakan pengguna. Ketinggian pagar ini perlulah bersesuaian dengan pengguna biasa dan yang menggunakan kerusi roda. Bentuk susur tangan perlulah mudah dipegang dan tidak tajam. Jaluran penunjuk arah (guide strip) bagi kegunaan golongan buta yang disediakan perlulah berada disebelah pagar bagi memudahkan pengguna. Kawasan permainan kanak-kanak juga boleh dicadangkan pagar bagi memudahkan pengawasan.

CADANGAN DAN GARISPANDUAN ELEMEN LANDSKAP UNTUK GOLONGAN KURANG UPAYA BAGI KAWASAN DALAM BANGUNAN AWAM

Di dalam piawaian SIRIM - Kod amalan untuk kemudahsampaian pengguna kurang upaya di dalam bangunan awam (MS 1184) 2002, beberapa terma telah digunapakai iaitu:

1)         Laluan Untuk Golongan Kurang Upaya

Ia bermaksud laluan yang tiada halangan untuk melaluinya atau di antara bangunan yang boleh digunakan oleh pengguna kerusi roda atau seseorang yang mempunyai pergerakan yang terhad.

2)         Alatan Bantuan Untuk Bergerak Bagi Golongan Kurang Upaya

Seseorang yang boleh bergerak tetapi bergantung kepada anggota badan palsu (prostheses), penyokong kaki (calipers), tongkat, tongkat ketiak atau alatan untuk bergerak yang lain, dan seseorang yang mampu bergerak tetapi mempunyai masalah pancaindera seperti buta dan pekak.

3)         Ruang Sirkulasi

Bermaksud ruang panjang atau sempit pada sesuatu bangunan, koridor, lobi, ruang masuk atau ramp yang disediakan antara bahagian bangunan. Untuk kegunaan kerusi roda ruangan yang kosong tanpa halangan tidak kurang daripada 1200mm perlu untuk memudahkan pergerakan. Golongan yang mempunyai masalah penglihatan boleh bergerak menggunakan tongkat dan mengikut dinding yang tegak lurus, tetapi kawasan yang curam perlulah dihindari. Tiang-tiang juga boleh membahayakan golongan ini. Tiang yang direkabentuk perlulah berbentuk bulat supaya dapat mengurangkan risiko kecederaan kepada mereka.

4)         Golongan Kurang Upaya

Merujuk kepada manusia dengan masalah fizikal, pendengaran atau penglihatan yang boleh membataskan pergerakan mereka di dalam bangunan atau alam menggunakan kemudahan yang disediakan.

5)         Ruangan Masuk

Bermaksud ruang yang digunakan oleh seseorang untuk masuk ke dalam bangunan, tetapi tidak termasuk ruangan bawah tanah atau kawasan utiliti. Setiap bangunan awam perlu mempunyai pintu masuk untuk laluan pengguna kerusi roda ke dalam bangunan. Sekurang-kurangnya satu pintu masuk disediakan untuk mereka. Di samping itu pada tingkat ini juga perlu disediakan kemudahan seperti lift. Pintu masuk dan keluar bagi golongan masalah penglihatan perlu dipasang blok penunjuk arah. Pintu yang dilengkapi dengan kemudahan intercom, ketinggian perletakan microphone adalah 1100 – 1300mm dan butang khusus disediakan untuk kegunaan golongan masalah pendengaran.

6)         Blok Pemandu Arah

Jubin khusus yang di gabungkan pada permukaan laluan pejalan kaki, dan susun atur untuk memandu arah kepada golongan yang mempunyai masalah penglihatan. Mereka dapat merasai tekstur pada permukaan blok sebagai tanda arah bagi memudahkan mereka bergerak. Susun atur blok ini perlulah di letakkan di kawasan yang strategik seperti pintu masuk utama. Ia juga boleh disusun mengarah kepada pintu masuk, tempat yang berlainan ketinggian permukaan lantai termasuklah tangga, lift, eskalator, ramp dan lain-lain halangan atau objek yang dapat membahayakan mereka.

Blok pemandu arah yang baik perlulah:
a)     Boleh di rasa dengan kaki (apabila berlaku sentuhan)
b)    Mestilah mudah dipasang dan diselenggara
c)     Tidak mudah gelincir  atau licin
d)    Warna yang kontras dengan permukaan berdekatan

Terdapat 2 jenis blok pemandu arah iaitu:
a)     Blok jenis garisan – menunjukkan arah yang patut diikut
b)    Blok jenis Dot – memberikan amaran berhenti atau menukar arah (untuk mengelakkan mereka pergi ke tempat yang merbahaya)

7)         Landskap
           
Boleh dibahagikan kepada 2 jenis iaitu:
a)     Landskap lembut (softscape) – seperti tumbuhan renek dan pokok.
b)    Landskap kejur (hardscape) – seperti perabot, pencahayaan, tong sampah atau bahagian istmewa yang digunakan untuk tujuan hiasan dan lain-lain lagi.

8)         Simbol dan Papan Tanda
           
Simbol – grafik yang mewakili konsep, dan bentuk bahagian papan tanda.
Papan tanda – merujuk kepada rekabentuk yang dapat membantu untuk menyatakan lokasi atau arah ke sesuatu kawasan yang mempunyai kemudahan untuk golongan kurang upaya. Papan tanda yang disediakan perlulah mempunyai saiz yang sesuai, rekabentuk yang efektif dan lokasi perletakan dapat memberi manfaat kepada golongan kurang upaya, di dalam bentuk audio atau visual.

 9)         Laluan vertical
           
Adalah termasuk kemudahan berkenaan:
a)     Ramp di dalam bangunan
b)     Step ramp
c)     Lift yang direkabentuk untuk mengangkut golongan kurang upaya
d)    Kombinasi antara kemudahan (a), (b) dan (c)
e)     Di dalam menyediakan kemudahan bergerak untuk golongan kurang upaya, tangga dan eskalator perlu disediakan

10)        Pengguna Kerusi Roda

Ialah seseorang yang bergantung kepada kerusi roda untuk bergerak. Ini termasuklah orang yang menggerakkan/menolak kerusi roda, kerusi roda berenjin dan kerusi roda yang digerakkan sendiri oleh pengguna.

11)        Tandas

Setiap bangunan awam perlu menyediakan tandas yang khusus untuk golongan kurang upaya. Tandas yang disediakan perlulah boleh digunakan oleh golongan berkerusi roda. Tandas untuk golongan kurang upaya digalakan berkongsi antara pengguna lelaki dan wanita untuk pembinaan di bangunan awam.

12)        Rak dan dinding

Untuk kemudahan pengguna kerusi roda rekabentuk dan perletakan rak dan dinding perlu mengikut perkara dibawah:

a)     Susunan rak tidak menghalang pergerakan (300 – 400mm dari dinding, ketinggian maksima rak 1500mm dari permukaan lantai, dicadangkan ketinggian yang selesa adalah 450 – 750mm dari permukaan lantai)
b)    Susunan rak dan dinding yang dekat dengan kawasan bekerja (panjang permukaan bekerja yang ideal ialah 550 – 600mm, ketinggian maksimum rak ialah 1250mm dari permukaan lantai, ketinggian maksima tempat bekerja adalah 800mm untuk golongan berkerusi roda)
c)     Ruang yang menyediakan rak untuk tujuan meletakkan benda panas atau mudah terbakar ketinggian maksima adalah 750mm dari permukaan lantai.

13)        Projections, guard rails, bukaan dan jatuhan

Papan tanda yang tergantung, lampu, awning dan objek yang seumpanya adalah terjulur keluar ke ruangan sirkulasi. Minimum ketinggian untuk mengurangkan bahaya adalah 2000mm dari permukaan lantai. Pintu atau tingkap tidak boleh dibuka berdekatan dengan laluan pejalan kaki, koridor, tangga atau ramp kerana ia boleh menghalang laluan. Guard rails mesti disediakan disepanjang laluan drop-off untuk mengelakkan bahaya kepada golongan masalah penglihatan dan orang awam. Objek bukaan dalam apa bentuk sekalipun tidak boleh tinggi daripada 75mm daripada permukaan lantai melalui laluan pejalan kaki, koridor atau lain-lain ruangan untuk bergerak bagi menghindarkan bahaya kepada golongan masalah penglihatan.
  
14)        Kemasan

Kemasan lantai perlulah tidak mudah tergelincir atau licin, mempunyai tekstur untuk sentuhan golongan kurang upaya. Kemasan dibawah adalah disyorkan:

a)    Untuk lokasi yang basah termasuklah permukaan dalaman bangunan yang sering di cuci – perlu konkrit dengan tekstur permukaan yang kasar, konkrit dengan kemasan agregate, konkrit bitumin, batu semulajadi dengan kemasan kasar, bata paving dengan kemasan yang kasar, vinyl untuk permukaan timbul dan getah untuk permukaan timbul.
b)   Untuk lokasi yang kering – termasuklah semua bahan yang sesuai untuk lokasi basah, berpermaidani dan lantai yang menggunakan bahan yang lembut seperti cork, linoleum, vinyl, kayu, terrazzo dan bahan seumpanya.

15)        Susur tangan

Laluan pejalan kaki, koridor, ramp dan tangga, yang boleh dilalui oleh pengguna kerusi roda dan golongan kurang upaya yang lain memerlukan susur tangan dengan ciri-ciri tersebut:

a)  Susur tangan yang mempunyai ketinggian 840 – 900mm daripada permukaan lantai, dilebihkan 300mm panjang untuk susur tangan tangga dan ramp.
b)    Tidak mempunyai halangan ke atas pemegang disepanjang susur tangan.
c)    50 – 100mm daripada dinding terdekat.
d)    Memilih untuk menggunakan warna yang kontras dengan dinding.
e)  Boleh menampung beban minimum 100kg dan diletakkan di kedua-dua belah tangga, ramp atau laluan pejalan kaki.

16)        Tangga

Tangga hanya disediakan untuk laluan bebas sesetengah golongan kurang upaya. Antara kemudahan lain yang boleh digunakan untuk memberikan laluan vertical kepada golongan kurang upaya adalah ramp dan lift. Tangga perlu mempunyai ciri-ciri tersebut iaitu:

a)     Jumlah ketinggian tangga tidak melebihi 2000mm
b)    Perubahan level tidak boleh melebihi 180mm
c)     Tread dan riser tangga perlu diseragamkan
d)    Garisan hujung tangga perlu berbentuk bulat dan berjejari 10 – 15mm dan seragam setiap anak tangga
e)     Lapped anak tangga tidak melebihi 25mm
f)     Tempat berehat tangga dan permukaan lantai perlu mempunyai warna yang kontras, cerah atau bertekstur.
g)    Tidak boleh ada pintu atau tingkap yang boleh dibuka melintasi tangga kerana boleh menghalang menaiki atau menuruni tangga.
h)     Tangga perlu mempunyai susur tangan di kedua-dua belah bahagian
i)      Jarak antara susur tangan pada tangga tidak boleh kurang daripada 900mm (jarak dari bahagian kiri ke kanan tangga)

KESIMPULAN

Pada keseluruhannya dapat disimpulkan bahawa penyediaan kelengkapan atau kemudahan kepada golongan kurang upaya dapat memberikan manfaat kepada semua. Ini adalah kerana selain daripada memberi keselesaan kepada golongan kurang upaya secara tidak langsung ia juga memperbaiki sistem keselamatan sesebuah taman dan bangunan awam itu. Untuk menjadikan ianya realiti kita perlulah sentiasa memikirkan cadangan terbaik untuk keselesaan dan kegunaan golongan kurang upaya. Pelbagai promosi tentang perlunya kemudahan kepada golongan kurang upaya perlu diadakan bagi menggalakkan arkitek landskap dan arkitek menjadi lebih prihatin kepada persekitaran. Dari aspek sosial pula, dengan menyediakan kemudahan ini ia, secara tidak langsung menggalakkan interaksi antara semua pihak tidak kira terdiri di dalam golongan normal atau kurang upaya. Bagaimanapun pengimplimentasian kemudahan bagi pengguna kurang upaya perlulah mengikut piawaian dan garispanduan yang telah disediakan oleh pihak yang berwajib. Garis panduan dan piawaian yang dihasilkan ini adalah bagi kegunaan semua pihak terutamanya Pihak Berkuasa Negeri dan Pihak Berkuasa Tempatan dalam merancang dan membantu agensi pelaksana menyediakan kemudahan-kemudahan yang diperlukan oleh golongan kurang upaya yang secukupnya dalam sesuatu kawasan pembangunan. Akhir sekali saya mengharapkan agar pada suatu masa seluruh taman dan bangunan awam yang telah dibina dan yang akan dibina lengkap dengan kemudahan untuk golongan kurang upaya kerana ianya dapat memberikan manfaat yang banyak kepada kita semua.
  
RUJUKAN

LEMBAGA PENYELIDIKAN UNDANG-UNDANG (2006), Undang-Undang Kecil Bangunan
Seragam 1984, International Law Book Services, Petaling Jaya, Malaysia

O’MORROW, G.S, (1976), Therapeutic Recreation – A Helping Profession.
ROBINETTE.G.O. (1985), Barrier Free Exterior Design, Van Nostrand Reinhold Company, New York, USA.

STANDARD  & INDUSTRIAL RESEARCH INSTITUTE (1991), Malaysia Standard MS 1331:
Code of Practice for Access for Disabled People Outside Building, SIRIM, Shah Alam, Malaysia.

STANDARD  & INDUSTRIAL RESEARCH INSTITUTE (2002), Malaysia Standard MS 1184:
Code of Practice for Access for Disabled People Public Building, SIRIM, Shah Alam, Malaysia.

JABATAN PERANCANGAN BANDAR DAN DESA SEMENANJUNG MALAYSIA, (2002),
Planning Guidelines and Standards – Facilities of the Disabled, Ministry Of Housing And Local Government Malaysia, Malaysia.